Ev, herkes için güven, huzur ve sevgi barındırması gereken bir mekândır. Ancak zaman zaman yoğun stres, bakım sorumlulukları, sağlık sorunları, günlük yaşam baskıları veya iletişim kopuklukları ev içi gerilimleri artırabilir. Bu gerilimler kontrol edilemediğinde sözlü, duygusal, fiziksel ya da psikolojik şiddete dönüşebilir.
Şiddet, hiçbir zaman çözüm değildir ve bakım veren–bakım alan ilişkisini de aile içi huzuru da derinden zedeler.
Bu nedenle ev içinde şiddet duyarlı bir kültür oluşturmak, hem bakım veren kişilerin hem de bakım alan bireyin iyilik hâli için çok önemlidir.
Aşağıda şiddeti önlemeye ve daha sağlıklı bir ev ortamı kurmaya yardımcı olacak temel önerileri bulabilirsiniz.
1. Evde Bakım Veren Kişilerin Bilgi ve Farkındalığını Artırın
Evde bakım, duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Bakım veren kişiler aşırı yorgunluk, uykusuzluk, stres veya tükenmişlik yaşadıklarında sabırları azalabilir.
Bu nedenle şu konularda bilgi sahibi olmak önemlidir:
- Zor davranışlarla nasıl baş edileceği
- Sakinleştirme ve de-eskalasyon teknikleri
- Yaşlılık, hastalık veya demans gibi durumların davranışları nasıl etkilediği
- Kendi sınırlarını ve duygusal ihtiyaçlarını fark etmek
- Bakım veren kişi kendini ne kadar iyi tanır ve yönetebilirse, stres anlarında şiddete başvurma riski o kadar azalır.
2. Evde Saygılı ve Destekleyici Bir İletişim Kültürü Oluşturun
Aile içindeki iletişim, ortamın huzurlu olup olmayacağını belirleyen en önemli unsurlardan biridir.
Bunun için şu adımlar etkili olur:
- Suçlayıcı değil, açıklayıcı bir dil kullanmak
- Duyguları açıkça ancak sakin bir şekilde ifade etmek
- Tartışma anında mola vermek
- Birbirini dinlemeye gerçek anlamda zaman ayırmak
- Herkesin ihtiyaçlarının değerli olduğunu kabul etmek
- Saygılı bir iletişim, ev içi şiddetin en güçlü karşıtıdır.
3. Bakım Alan Kişinin İhtiyaçlarına Göre Planlama Yapın
Evde bakım yapılan kişi; yaşlılık, hastalık, engellilik, demans, depresyon vb. nedenlerle farklı davranışlar gösterebilir.
Bu nedenle:
- Onun ihtiyaçlarını, alışkanlıklarını ve hoşlanmadığı şeyleri öğrenmek
- Günlük bir rutin oluşturmak
- Tetikleyici durumları not etmek (yüksek ses, karanlık, telaş vb.)
- Onu rahatlatan yöntemleri bulmak (müzik, sessiz ortam, sevdiği aktiviteler) şiddet içeren davranışların önüne geçmeye yardımcı olur.
4. Ev İçinde Net Kurallar ve Sınırlar Belirleyin
Aile içindeki herkesin güvenli hissedebilmesi için bazı sınırlar açıkça konuşulmalıdır:
- Ne tür davranışların kabul edilmeyeceği
- Tartışmalarda nasıl mola verileceği
- Şiddet veya agresif davranış olduğunda izlenecek yol
- Yardım çağırma adımları
- Bu kurallar hem bakım veren için hem bakım alan için koruyucudur.
5. Aile Bireylerini Sürece Dahil Edin
Evde bakım sorumluluğu tek bir kişiye yüklenirse, tükenmişlik artar ve şiddet riski yükselir.
Bu nedenle:
- Görev paylaşımı yapılabilir
- Diğer aile üyeleri destek olabilir
- Gündelik işler paylaşılabilir
- Duygusal destek için küçük sohbetler bile büyük fark yaratabilir
- Bakım bir ekip işidir; evde ekip olmak, evin huzurunu artırır.
6. Zorlayıcı Durumları Değerlendirin ve Öğrenin
Evde yaşanan zor bir olaydan sonra şu sorular sorulabilir:
- Bu durumu tetikleyen neydi?
- Ben o an ne hissediyordum?
- Daha farklı bir yol mümkün müydü?
- Bir dahaki sefere nasıl önlenebilir?
Bu tür farkındalık, şiddet riskini azaltır ve gelecekte daha sağlıklı tepkiler verilmesini sağlar.
7. Fiziksel Olarak Güvenli Bir Ev Ortamı Hazırlayın
Evde düzen, güvenlik ve sakinlik alanı oluşturmak büyük önem taşır.
Öneriler:
- Aydınlık bir ortam
- Düşmeleri engelleyecek düzenlemeler
- Gürültüyü azaltmak
- Kaotik bir ortamdan kaçınmak
- Tehlikeli eşyaları ulaşılması zor bir yerde tutmak
- Fiziksel huzur, duygusal huzuru da destekler.
8. Mizahı Evde Bir İyileştirme Aracı Olarak Kullanın
Mizah, ev ortamında gerilimi azaltan sihirli bir araçtır.
Doğru şekilde uygulandığında:
- Stresi hafifletir
- Tartışmaları yatıştırır
- Bakım alan kişinin moralini yükseltir
- Bakım veren kişinin tükenmişliğini azaltır
- Paylaşılan anıları güçlendirir
- Ancak mizah; kırıcı, aşağılayıcı ya da alaycı olmamalıdır.
- Mizahın amacı gülümsetmek, hafifletmek ve bağ kurmaktır.
- Basit bir tebessüm bile evdeki tansiyonu düşürebilir.
9. Farkındalık -Evde Şiddeti Önlemenin En Güçlü Yolu
Farkındalık, kişinin o anda olanı fark etmesi, duygularını tanıması ve tepkilerini kontrol etmesi anlamına gelir. Bakım verenler için çok önemlidir.
Farkındalık sayesinde kişi:
- Öfkesinin yükseldiğini erken fark eder
- Aşırı yorgun olduğunu kabul eder
- Sınırlarının zorlandığını hisseder
- Gerektiğinde mola verir
- Daha bilinçli ve sakin tepkiler verir
- Evde uygulanabilecek küçük farkındalık egzersizleri:
- 1 dakika derin nefes
- Zor anlarda 10’a kadar saymak
- Kısa bir yürüyüş
- Duyguları not etmek
- Gün sonunda 2 dakika sessizce oturmak
Bu küçük pratikler bile ev içindeki şiddet riskini büyük ölçüde azaltır.
Sonuç: Evde Şiddet-Duyarlı Bir Yaşam, Daha Mutlu ve Güvenli Bir Aile Demektir
Ev ortamında şiddet duyarlı bir kültür oluşturmak; bilgi, iletişim, empati, mizah ve farkındalıkla mümkündür.
Bu yaklaşım sayesinde:
- Bakım veren kişinin yükü hafifler
- Bakım alan kişi daha huzurlu olur
- Aile içi ilişkiler güçlenir
- Stresli durumlarda bile daha barışçıl çözümler bulunur
Kısacası evde şiddetin olmadığı, sevgi ve saygının hakim olduğu bir yaşam mümkündür ve küçük adımlarla başlar.
