Türk-Alman İşgücü Anlaşması’nın 65. yılında, Kelheim bölgesine gelen ilk Türk işçilerini konu alan resim sergisi Landratsamt Kelheim’da gündeme taşınıyor.
Türklerin anısına hazırlanan çalışma, kendi içinde ilk nesilden günümüze uzanan dört ayrı neslin birlikte ele alındığı kapsamlı bir değerlendirmeyi hedefleyen bir kitap projesini de içeriyor. Bu proje, Landratsamt Kelheim’da kültür tarihi meraklılarının dikkatine sunuluyor.
Almanya IKG Enstitüsü ile iş birliği içerisinde hazırlanan kapsamlı resim sergisi, 21 Kasım 2025 tarihinde açılıyor.
Türk dostu Kaymakam Martin Neumeyer, şu şekilde görüş açıkladı:
“Türkler bölgemize çok önemli katkılar sağladılar. 1960’lı yıllarda özellikle altyapı tesislerinin onarılması ve sanayinin yeniden ayağa kaldırılmasında büyük emekleri oldu. On yıllar boyunca Alman siyaseti, Türk işçilerini çalışma disiplinleriyle örnek gösterdi. Dr. Çelik ile birlikte bu başarı hikâyesinin unutulmamasını istedik.”
Kelheim Kaymakamlığı ile iş birliği içinde kültür tarihi temalı etkinliğe içerik üreten ve yaklaşık altı aydır bölgedeki Türk aileleriyle görüşmeler gerçekleştiren Dr. Latif Çelik, açıklamasında şunları söyledi:
“Şehre gelen Türkler, Almanya’ya, Bavyera’ya ve özellikle Kelheim’a ciddi bir dinamizm kazandırdılar. Türk dostu Kaymakam Martin Neumeyer samimi bir teşekkürü fazlasıyla hak ediyor.”
1961 yılında imzalanan Türk-Alman İşgücü Anlaşması’nın ardından, İstanbul’da sağlık kontrolünden geçen işçiler trenle önce Münih’e, ardından da kendilerini davet eden firmaların bulunduğu şehirlere ulaştılar. Bazen otobüs, bazen trenle işyerlerine varıp, ikinci günden itibaren çalışmaya başladılar. Bugün Almanya’da milyonlarla ifade edilen Türkiye kökenli nüfusun yarısından fazlası Alman vatandaşlığına geçmiş durumdadır.
Kelheim’deki Türklerin hikâyesi de bu işgücü anlaşmasıyla başladı. 1961 yılı sonunda ilk Türk işçileri Kelheim’a geldi. Privates Institut für Kultur-, Geschichts- und Integrationsstudien tarafından yapılan araştırmalara göre Höchst Tekstil Fabrikası’na gelen ilk nesil Türk işçiler Ali Yılmaz ve Hasan Sakarya idi. Bugün her ikisi de hayatta değil. O dönemi yaşayanlardan Musa Ceran, Yakup Uzun ve Mustafa Kaygın ise hâlen Kelheim’de torunlarıyla birlikte emeklilik yıllarını sürdürüyorlar.
Münih’ten Kelheim’a trenle gelen bu işçiler, Arbeitsamt ve firma temsilcileri tarafından Bahnhof Vorplatz’da karşılandılar. Sadece küçük sözlükler aracılığıyla kurulan iletişim sayesinde, bu üç kişinin de içinde bulunduğu toplam dokuz kişilik grup Kelheim’daki bir otele yerleştirildi.
İlk nesil işçilerden Musa Ceran, o günleri şöyle anlatıyor:
“İlk aylarda hiç anlaşamadık. Hem bizde hem Alman işyerlerinde o dönem küçük, basit sözlükler vardı. Hayatımız gerçekten çok zordu. Barakalarda kalarak şehirden uzak bir yaşam sürdük. İlk yıllarda şehir idaresi ve işyerlerinin Almanca kursu açmaması büyük bir eksiklikti. Bazen gelen göçmen işçi gruplarına tören yapılır, ‘hoş geldiniz’ denirdi. Ama biz konuşulanları aylarca neredeyse hiç anlamadık.”
Bugün hayatta olmayan ilk neslin büyük bir bölümünün üçüncü ve dördüncü nesil çocukları hâlâ Landkreis Kelheim’da yaşamaktadır. Günümüzde şehirlerin ayrılmaz bir parçası haline gelen Türkler; ibadet yerleri, ticari işletmeleri, dernekleri ve kültür araştırma enstitüleriyle Almanya’nın pek çok şehrinde olduğu gibi Kelheim’ın da çok kültürlü yapısına önemli katkılar sunmuş, bölgenin sosyal ve ekonomik yaşamına dinamizm katmışlardır.
Arşiv kayıtları ve göç tarihi araştırmalarına göre, yıllar içinde hayatını kaybedenler, Türkiye’ye dönenler, başka şehirlere göç edenler ve hâlâ Kelheim’da yaşayanlar dahil edildiğinde, “Dört Nesil Kelheim Türkleri”nin toplamda yaklaşık 4800 Türk asıllı göçmenin yolunun Kelheim’dan geçtiği tahmin edilmektedir.
Etkinlik Hakkında
Türklerin Landkreis Kelheim’a gelişinin 65. yılı kapsamında hazırlanan “65 Yılda – Landkreis Kelheim’da Dört Nesil Türkler” projesi, Privates Institut für Kultur-, Geschichts- und Integrationsstudien Başkanı Dr. Latif Çelik tarafından geliştirilmiştir.
Proje;
- kitap ve
- resim sergisi
olmak üzere iki ana bileşenden oluşmaktadır.
Türkleri 20 ayrı alanda ele alan kapsamlı çalışma; işçilerin ilk yılları, memleketle bağları, entegrasyon süreçleri, aidiyet duyguları, yatırımlar, kadın-erkek-çocuk profilleri ve emeklilik dönemleri gibi geniş bir yelpazeyi Türkçe ve Almanca olarak bir araya getirerek araştırmacılara değerli veriler sunmaktadır.
“65 Yılda – Landkreis Kelheim’da Dört Nesil Türkler” adlı resim sergisi,
21 Kasımdan itibaren Landratsamt koridorlarında ziyaret edilebilecektir.
Serginin resmî açılışı,
21 Kasım 2025 Cuma günü saat 16.00’da
Alman ve Türk yetkililerin katılımıyla gerçekleştirilecektir.
